10.1 Meer perspectief op maatschappelijke participatie en/of duurzaam, betaald werk

10.1 Meer perspectief op maatschappelijke participatie en/of duurzaam, betaald werk

Werk is de beste weg naar een zelfredzaam en financieel zelfstandig bestaan. Werken zorgt voor een zinvolle daginvulling, meer sociale contacten en een hogere mate van welzijn. We zetten ons hiervoor in, door uitvoering te geven aan het regionaal arbeidsmarktbeleid ‘Klaar voor nieuwe kansen!’. Daarin zetten we mensontwikkeling centraal en vragen we meer aandacht voor het langjarig investeren in bijstandsgerechtigden. WerkBedrijf en UWV maar ook het onderwijs en het bedrijfsleven zijn hierbij belangrijke uitvoeringspartners. We zien de afgelopen jaren een grotere groep kwetsbare bijstandsgerechtigden voor wie uitstroom naar werk (nog) niet mogelijk is. We gaan met hen in gesprek, houden contact en bespreken samen welke ondersteuningsbehoeften er nodig zijn en hoe we perspectief op participatie kunnen bieden. Jongeren, schoolverlaters, studenten en statushouders krijgen hierbij speciale aandacht.

Budget

Activiteiten

• We ondersteunen bijstandsgerechtigden bij de re-integratie naar werk. We beleggen deze re-integratietaak van de Participatiewet bij WerkBedrijf.
• We starten met het uitvoeren van de wijzigingen uit de Participatiewet in balans waarbij we nog meer inzetten op vertrouwen en de menselijke maat.
• We beleggen de uitvoering van de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en de arbeidsmatige dagbesteding (Wmo) bij WerkBedrijf.
• We zorgen voor uitvoering van het beleidskader Arbeidsmarkt- en re-integratie 2024-2027:
  • We intensiveren de dienstverlening aan werkzoekenden die dat nodig hebben.
  • We versterken de samenwerking van WerkBedrijf en gemeente rondom werkzoekendendienstverlening en werken integraal.
  • We verstevigen daarmee de aanbodgerichte arbeidsbemiddeling van WerkBedrijf.
  • We zetten in op passend werk creëren en een leven lang ontwikkelen.
• We ondersteunen en stimuleren via WerkBedrijf op verschillende manieren re-integratie van bijstandsgerechtigden, zoals via loonkostensubsidie, jobcoaching en scholing.
• We hebben bijzondere aandacht voor de volgende groepen kandidaten (focusgroepen): (1) jongeren tot 27 jaar, (2) kandidaten ouder dan 55 jaar, (3) statushouders en inburgeraars, (4) kandidaten met een arbeidsbeperking (beschut werk) en (5) kandidaten die nieuw instromen in de bijstand.
• We zorgen dat de dienstverlening van WerkBedrijf beter op de behoefte aansluit door middel van een lokale keuzekaart.
• We bieden meer informatie voor werkzoekenden, werkenden en werkgevers over werk, loopbaan, om-, na- en bijscholing via het Werkcentrum Rijk van Nijmegen. Deze dienstverlening komt naast de reguliere dienstverlening van sociale partners, onderwijs, UWV en gemeenten/WerkBedrijf.
• We creëren in samenwerking met onze partners structurele maatwerkbanen in de semipublieke sector voor Nijmegenaren (onder voorbehoud van nadere besluitvorming in Q4 2025).
• We bevorderen participatie van doelgroepen die niet van de reguliere dienstverlening gebruik kunnen maken door subsidie te verstrekken aan organisaties die aanvullende dienstverlening bieden.
• We activeren mensen die (al dan niet langdurig) een bijstandsuitkering ontvangen door de inzet van participatiecoaches. Hiermee bevorderen we maatschappelijke participatie, zorg en ondersteuning.
• We werken nauw samen met o.a. Bindkracht10 en de vrijwilligerscentrale in de stad.
• We bieden via de dienstverlening van WerkBedrijf Individuele Plaatsing en Steun-trajecten (IPS) aan mensen met een psychische of psychiatrische aandoening of kwetsbaarheid. In samenwerking met meerdere zorgaanbieders (IrisZorg, RIBW, Pluryn, Onder de Bomen) worden zij ondersteund en begeleid naar werk, als onderdeel van het behandelplan en van het proces om zelfstandig(er) te worden.
• We stimuleren parttime en tijdelijk werk voor uitkeringsgerechtigden. Wij bieden hun een soepele overgang vanuit de bijstand naar een eigen inkomen en helpen bijstandsgerechtigden inzicht te krijgen in de financiële gevolgen van werk.
• We hebben iedere jongere met een bijstandsuitkering in beeld en verwijzen hem/haar bij een uitkeringsaanvraag direct door naar WerkBedrijf. Om te voorkomen dat jongeren langdurig inactief blijven vanwege bepaalde problematiek zijn bij WerkBedrijf o.a. ‘zorgtrajecten’ voor deze groep beschikbaar, die werk (of begeleiding naar werk) met ondersteuning combineren. Ook wordt de weg (terug) naar onderwijs beoordeeld. We willen dat jongeren participeren en bieden hen daarvoor passende mogelijkheden. Dat kan ook de participatiecoach zijn.
• We zetten in op het versterken van basisvaardigheden, onder andere door WerkBedrijf actief deel te laten nemen aan het Bondgenootschap Laaggeletterdheid en cursussen en trainingen te laten organiseren voor het eigen personeel in het herkennen en bespreekbaar maken van laaggeletterdheid.

1.1 De Wet sociale werkvoorziening (Wsw of SW) is een wettelijke taak.  
De tot 2015 geplaatste SW-medewerkers zijn in dienst van de MGR/WerkBedrijf. De (regionale) kosten van de SW moeten door de (regio)gemeenten gedekt worden. Dit doen gemeenten onder andere vanuit de Rijksbijdrage die ze hiervoor ontvangen. Tot 2023 was de Rijksbijdrage echter onvoldoende om de kosten SW te dekken en was een aanvullende gemeentelijke bijdrage noodzakelijk. De Wsw is een sterfhuisconstructie; vanaf 2015 is er géén nieuwe instroom mogelijk en is er sprake van uitstroom door natuurlijk verloop (pensionering, overlijden, langdurige ziekte/arbeidsongeschiktheid etc.). We zien daarom in de tijd de begrote lasten van de SW in zowel de begroting van de MGR als de gemeentelijke begroting aflopen. Er zijn veel kostprijsbepalende factoren die jaarlijks door de MGR herijkt worden. De benodigde afdracht aan de MGR fluctueert en er kan sprake zijn van ruimte in de gemeentelijke begroting. Dit komt enerzijds door wijzigingen in de kostprijs (arbeidsvoorwaarden, loon- en begeleidingskosten), en anderzijds door afname van het aantal SW-medewerkers. Dit bekijken we periodiek (n.a.v. Rijkscirculaires, begroting en tussenrapportages MGR).  

1.2 Beschut Werk is tevens een wettelijke taak en is onderdeel van de Participatiewet.  
Mensen met een arbeidsbeperking en in bezit van een door het UWV afgegeven indicatie, moeten begeleid worden naar een beschutte werkplek. Uitvoering van deze wettelijke taak is gemandateerd aan WerkBedrijf.  

2.1 Arbeidsmatige dagbesteding, loonkostensubsidie en maatwerkbanen zijn géén wettelijke taken.  
De instrumenten arbeidsmatige dagbesteding en loonkostensubsidie worden ingezet met als doel om mensen vanuit de bijstand (als opstap) naar regulier werk te helpen. Hoe meer mensen we uit laten stromen, hoe lager de uitkeringslasten worden. Bovendien ontvangen we budget van het Rijk voor iedere gerealiseerde baan met loonkostensubsidie.

2.2 De re-integratietaak is binnen de Participatiewet een wettelijke taak, maar een gemeente mag eigen beleid hierop maken en de hoogte van de inzet van financiële middelen bepalen.
Participatie wordt als re-integratie-instrument ingezet om bijstandsgerechtigden naar regulier werk te (be)geleiden. Dit wordt voor regio Nijmegen uitgevoerd door WerkBedrijf. Tot 2023 ontvingen gemeenten budget van het Rijk in de vorm van een integratie-uitkering (IU Participatie > klassiek re-integratiebudget). Vanaf 2023 maakt de financiering door het Rijk echter onderdeel uit van de algemene uitkering (cluster Participatie). Door middel van de rekentool van bureau Berenschot is het mogelijk het Participatiebudget uit de algemene uitkering te bepalen. De zeven regiogemeenten en de MGR hebben de financiële afspraak om met toepassing van deze rekentool periodiek (o.b.v. de Rijkscirculaires) het af te dragen budget te bepalen. Om fluctuaties op te kunnen vangen is het wenselijk om voldoende budget in het programma te hebben en te houden om aan deze afdracht te kunnen blijven voldoen.  
Het participatiebudget is voor het WerkBedrijf noodzakelijk om bijstandsgerechtigden te laten uitstromen naar regulier werk (uitstroomdoelstelling). Indien hierop wordt bezuinigd, zullen de bijstandsaantallen oplopen en komt er een nog grotere financiële druk (knelpunt) op de BUIG-lasten.

 Kwaliteitsniveau en benchmark   
Nijmegen voert de taken uit de Participatiewet uit en richt zich daarbinnen op duurzame uitstroom en/of participatie. We maken daarin geen fundamenteel andere keuzes dan andere grote steden. Wel zijn er lokale accenten aan te wijzen, bijvoorbeeld in subsidieverlening aan organisaties die zich inzetten om participatie te bevorderen van doelgroepen die niet van de reguliere dienstverlening gebruik kunnen maken. Ook zetten we participatiecoaches in voor inwoners die (nog) niet aan het werk kunnen. We willen immers dat iedereen mee kan doen. Tot slot lopen we vooruit op een aantal wijzigingen die terugkomen in de Participatiewet in Balans, zoals een meer integrale en mensgerichte dienstverlening en het ondersteunen van jongeren in een kwetsbare positie.  

Knoppen

• De maatwerkbanen zijn een lokale werkgelegenheidsmaatregel voor mensen die tussen wal en schip vallen bij de toeleiding naar werk. In de huidige uitvoering is het project in Nijmegen niet succesvol gebleken. Er is slechts één maatwerkbaan gerealiseerd en het project is tijdelijk beëindigd, in afwachting van een onderzoek (Q4 2025). Draaien aan deze knop heeft geen gevolgen en risico’s voor de stad, mits de ene baan behouden blijft (€ 45K per jaar). Het budget voor maatwerkbanen komt volledig uit eigen middelen en is al eerder aangedragen als mogelijke ombuigingsmaatregel.  
• We verstrekken subsidies aan organisaties die inwoners helpen op termijn te kunnen participeren in de samenleving. Stoppen met deze subsidies leidt tot hogere maatschappelijke kosten.