18.1 We realiseren onze woningbouwopgave uit de omgevingsvisie en het woonbeleid

18.1 We realiseren onze woningbouwopgave uit de omgevingsvisie en het woonbeleid

In de omgevingsvisie staat de opgave van 17.000 tot 22.000 woonruimtes toe te voegen van 2024 tot 2040. We zetten de samenwerking met rijk, provincie en regio via de Woondeal 2.0 en de Verstedelijkingsstrategie door.

Vanuit de Nijmeegse Woonagenda 2024-2029 en de Woondeal 2.0 sturen we op toevoeging van 10.000 tot 12.000 woningen van 2024 tot en met 2030, waarvan circa 2.500 woonruimtes voor studenten. Vanaf 2025 dienen er nog zo'n 8.600 tot 10.600 woningen te worden toegevoegd, waarvan ongeveer 2.275 voor studenten. We focussen op de realisatie van bestaande plannen, zetten in op het beter benutten van de bestaande voorraad en gaan terughoudend om met nieuwe bouwplannen voor deze periode. We zetten volkshuisvestelijke instrumenten in ter ondersteuning van onze woonopgaven (o.a. doelgroepenverordening, opkoopbescherming en starterslening). We zetten in op twee derde betaalbare woningbouw met minimaal 30% sociale huur. We geven hier uitvoering aan, mede vanuit de Nijmeegse Woonzorgvisie 2025-2030 en het regionaal afsprakenkader huisvesting aandachtsgroepen. Vanuit de visie wordt ingezet op het realiseren van meer passende woonvormen, het verbeteren van samenwerking tussen zorg- en woningaanbieders, en het creëren van leefbare wijken waar mensen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Het afsprakenkader draagt bij aan vitale wijken en realiseren we een evenwichtigere spreiding (fair share) van aandachtsgroepen over de GMR. Afspraken over betaalbare woningbouw leggen we vast in overeenkomsten met ontwikkelaars of in een omgevingsplan en we vragen ontwikkelaars afspraken te maken met de woningcorporaties over de afname/ontwikkeling van sociale huurwoningen.
De realisatie van studentenhuisvesting en goedkope koopwoningen vraagt meer aandacht. Met de woningcorporaties en huurdersorganisaties geven we invulling aan de nieuwe meerjarige afspraken.

In 2026 en 2027 zijn nieuwe middelen beschikbaar voor monitoring, controle en handhaving van afspraken over betaalbare woningen. Daarnaast voeren we campagne voor het beter benutten van bestaande bouw.
Vanaf eind 2026 ontvangen gemeenten vijf jaar lang middelen van het Rijk uit de tijdelijke regeling realisatiestimulans voor de start bouw van betaalbare woningen. Deze middelen dienen om de realisatie van betaalbare woningen te stimuleren. In 2026 nemen we een besluit over de inzet van deze middelen.

Budget

Activiteiten

• We voeren de afspraken uit de Woondeal 2.0 met het Rijk, de provincie en regiogemeenten uit, en participeren daartoe in de afstemmings- en overlegvormen in de Groene Metropoolregio en aanvullend met het Rijk voor de ontwikkeling van de grootschalige woningbouwgebieden Stationsgebied en Kanaalzone.
• We passen de uitgangspunten van ons woonbeleid toe bij de beoordeling van woningbouwplannen en sturen indien nodig via het omgevingsplan (doelgroepenverordening) op realisatie en instandhouding van betaalbare woningen van voldoende kwaliteit. Ook privaatrechtelijk maken we afspraken over realisatie en instandhouding van betaalbare woningen van voldoende kwaliteit. Met nieuw budget geven we in 2026 en 2027 invulling aan monitoring, controle en handhaving van deze afspraken.
• We monitoren jaarlijks de voortgang van toevoeging van het aantal woningen en woningsegmenten zoals vastgelegd in ons woon- en woonzorgbeleid.
• We geven invulling aan de huisvestingscomponent van senioren en aandachtsgroepen uit onze woonzorgvisie, met rolstoel-, levensloopgeschikt(ere)-, geclusterde en zorggeschikte woningen, alsmede kamers/ onzelfstandig/klein geclusterd wonen voor jongvolwassenen. En we geven invulling aan het regionaal afsprakenkader voor aandachtsgroepen, waarin voldoende en evenwichtige spreiding in de regio van huisvesting voor aandachtsgroepen centraal staat.
• We stimuleren het creëren van meer woonruimte door het beter benutten van de bestaande bouw via transformatie van panden en woningsplitsing en woondelen. Splitsen en delen stimuleren we onder meer door afspraken met woningcorporaties. We voeren campagne over de mogelijkheden voor het beter benutten van bestaande bouw.
• We monitoren leegstand via de stads- en wijkmonitor.
• We gaan verder met de uitvoering van de zelfbewoningsplicht en de opkoopbescherming.
• Op basis van de evaluatie van het kamerverhuurbeleid passen we dit beleid aan.
• We bevorderen de doorstroom van senioren naar passende huisvesting door het creëren van meer aanbod.
• We reserveren geen budget voor huurkorting om doorstroming te stimuleren.
• We gaan door met het realiseren van (flexibele) woonruimte voor spoedzoekers, daklozen, statushouders en andere doelgroepen. Dit doen we gedeeltelijk via het Woonfonds om bij nieuwbouwprojecten huisvesting voor aandachtsgroepen mogelijk te maken. In 2026 zullen deze subsidies worden verstrekt.
• We leggen onze ambities en doelen vast in gebiedsvisies, ambitiedocumenten en stedenbouwkundige plannen, gericht op realisatie van ambities in projecten.
• We beheren en onderhouden de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG).
• We sluiten een dienstverleningsovereenkomst met de ODRN voor een beperkt aantal BRIKS-taken die zij nog voor ons gaan doen.
• We dragen bij aan uitvoering van het woonwagenbeleid en de uitbreiding van het aantal standplaatsen.
• We ondersteunen initiatieven voor gemeenschappelijk wonen.
• We rapporteren over de resultaten van de Huurteams.
• We geven, op basis van de middelen die het Rijk beschikbaar stelt, uitvoering aan de Wet betaalbare huur en de Wet goed verhuurderschap.
• Voor een goede huisvesting van arbeidsmigranten participeren we in de regionale aanpak.
• Via de Toekomstbestending Wonen Lening stimuleren we dat woningeigenaren hun woning verduurzamen of levensloopgeschikt maken.

[1] Beleidsontwikkeling Wonen
Het leeuwendeel betreft onze inzet voor wettelijke taken voortvloeiend uit onder meer de Woningwet, de Wet betaalbare huur, Wet goed verhuurderschap en Huisvestingswet 2014. Daarnaast is de inzet gericht op advisering, handhaving en controle op de uitvoering van Verordeningen zoals overeengekomen private overeenkomsten, huisvestingverordening, kamerverhuurbeleid en opkoopbescherming. Voor de beleidsontwikkeling is er tevens een wat vrijer budget aanwezig. Ook is er een budget voor de Groene Metropoolregio om in te zetten op de prioriteit Wonen, wat we als "verplicht" aanmerken. Dat geldt ook voor de toegevoegde wijziging aan de begroting ad € 100.000,- voor handhaving anterieure overeenkomsten.
Samengevat is het budget ad € 1.203.000,- in 2026 te verdelen in:
. € 150.000,- vrijere beleidsruimte (gele categorie);
. € 300.000,- aan te merken als "verplicht" [inzet voor de groene metropool regio en handhaving anterieure overeenkomsten] (oranje categorie)
. € 753.000,- voor de wettelijke taken (rode categorie)

[2] Beleidsontwikkeling Wonen Uitvoeringskosten
We rekenen 100 % van het uitvoeringsbudget toe aan de categorie "verplicht".
Daarbij kunnen we vrijwel niet direct bijsturen. Willen we hier op gaan ombuigen dan voldoen we al snel niet meer aan de wet maar ook de daaruit voortvloeiende handhaving en controle. We voeren dan te weinig kwaliteit uit voor het woningbeleid.  Burgers en partners betrokken bij het woonbeleid zullen daar vrijwel direct negatieve gevolgen van ervaren.

[3] Informatie en onderzoek woningen
Dit budget ad € 164.000,- jaarlijks kunnen we als vrijere beleidsruimte omschrijven. Dit betekent niet dat het nog vrij programmeerbaar is. We betalen hiermee beleid, zoals woonruimteverdelingen, nota omgevingskwaliteit en ACN.

[4] Leningen via SVn
Uit dit budget betalen we de kosten voor het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting voor hun inzet voor Nijmeegse koopstarters en het toekomst bestendig maken van Nijmeegse woningen.
Dit is een vergoeding voor de door de SVn gemaakte beheerskosten, een bedrag van 0,57% van het uitstaande leningensaldo. Als de gebruikers hun rekening aflossen rekenen we een minimaal vergelijkbaar hoog rentetarief door aan hen. Hierdoor ontstaat er op termijn een egalisatie van onze treasury-resultaten. De omvang van de leningen is ongeveer € 37 miljoen. In de verplichte paragraaf Financiering leggen we hier verantwoording over af. Dit budget rekenen we mee bij de categorie "verplicht", oranje.

[5] OV panden maatschappelijk vastgoed [VSA]
1,4 miljoen euro van de 2,4 miljoen euro totale kosten gaan naar de huurcontracten van o.a. Elkerlyck. Dit is een langlopend huurcontract en kan niet ontbonden worden. Het restant betreft het jaarlijks te verdelen planmatig onderhoudsbudget, wat noodzakelijk is voor het bekostigen van het onderhoudscontract met onze onderhouds(regie)partij Heyday.
Het budget kan op termijn (deels) omgebogen worden maar we kunnen dit niet als vrije beleidsruimte betitelen; vandaar de opname als "verplicht", oranje categorie.

[6] BRIKS-taken (vergunningverlening uitvoering)

Sinds 1 januari 2025 voert Nijmegen zelf de BRIKS-taken uit. Hiervoor hebben we twee teams, Omgevingsloket en Omgevingstoezicht en Advies, opgestart.
Met het uitvoeringsprogramma 2025 zetten we in op de volgende focuspunten:

• Verminderen van CO2-uitstoot
• Omgevingsveiligheid bij bouw- en sloopplaatsen
• Brandveiligheid van bouwwerken
• Natuurinclusief bouwen
• Dienstverlening aan inwoners en bedrijven
• Voldoen aan kwaliteitscriteria

Hiertoe is jaarlijks extra € 615.000,- toegevoegd aan de begroting; zie "veranderingen in de begroting" dat al direct verwerkt is als uitvoeringskosten.  / vergunning verlening uitvoering.
We rekenen dit mee als "verplicht".

[7] Vergunningverlening bouwen
We beschouwen dit budget als wettelijk, de rode categorie.
De legesopbrengsten voor de BRIKS taken voor de bouwvergunningen registreren we hier. Deze vormen een onderdeel van de legesverordening en de verplichte paragraaf Lokale Heffingen. Op dit moment is de omvang € -6,6 miljoen. De corresponderende lasten staan feitelijk op andere plekken in onze stadsbegroting en bestaan voornamelijk uit uitvoeringskosten.  Conform de nieuw onderbouwde paragraaf kostendekkendheid, als onderdeel van de paragraaf Lokale Heffingen, zal bij de besluitvorming op de stadsbegroting aan uw raad een realistisch bijgestelde begroting worden aangeboden.  De raad besluit dan over de mate van kostendekkendheid.  In die zin kan men de mate van kostendekkendheid zelfs als vrije beleidsruimte opvatten.  Dat is echter verwarrend, de legesopbrengsten zijn een vertrouwd bestanddeel van onze stadsbegroting en in het kader van de omgevingswet zijn we wettelijk verplicht de kosten te maken. Derhalve benadrukken we de wettelijke grondslag en nemen we ook de baten op in de wettelijke categorie.

[8] Woningen [VSA]
Dit zijn woningen in eigendom van de gemeente, met bewonende huurders. De panden die leeg komen te staan worden ingezet voor maatschappelijke doeleinden, ten behoeve van een taakveld. Dit is in lijn met de kadernota Vastgoed die voor de zomer is vastgesteld in het college en nu aan de gemeenteraad voorligt. Hierin staat beschreven dat we in principe geen panden meer verkopen omdat er behoefte is aan een flexibele schil.
In onze doelstelling ligt besloten het budget ad € 58.000,- als verplicht te zien.

Kwaliteitsniveau en benchmark
Uit het "Financieel overzicht ten opzichte van andere gemeenten" blijkt dat Nijmegen voor het taakveld 8.3 bouwen en wonen ondergemiddeld scoort. Waar de referentiegemeenten gemiddeld € 46,- per inwoner uitgeven is dat voor Nijmegen € 38,-. Dat verklaart dat we de beleidsbudgetten die er zijn vooral richten op wettelijke taken en daaruit voortvloeiende handhaving en controle.

Knoppen

• Vrijere beleidsruimte

Er is een bedrag van € 0,25 miljoen aan vrijere beleidsruimte over. Als we dit budget ombuigen zal dit ten koste gaan van beleid voor de omgevingskwaliteit.