Financieel beeld

Meer grip op het investeringsplan

Sinds begin vorig jaar is geprobeerd de investeringsplanning terug te brengen naar een meer realistisch niveau. Omdat dit niet lukte, is in maart 2025 besloten te gaan werken met een 10-jarenplanning. Er hoefde niets te worden geschrapt, investeringen met een lagere prioriteit zouden verder weg worden gezet in de tijd.

De inspanningen sinds vorig jaar hebben ertoe geleid dat de planning steeds verder is aangescherpt. Doordat investeringen verder zijn weggezet in de tijd, zijn de kapitaallasten (rente- en afschrijvingskosten van investeringen) die de begroting jaarlijks belasten aanzienlijk gedaald. De stelpost voor onderuitputting van kapitaallasten – een structureel bedrag van 5,5 miljoen euro per jaar – wordt daardoor ruimschoots gerealiseerd, en zelfs in die mate dat er de eerstkomende jaren extra middelen vrij kunnen vallen.

Toch blijven de investeringsvolumes de eerstkomende jaren nog erg hoog. Op het niveau van de afzonderlijke investeringen zijn we ervan overtuigd dat de planning realistisch is. Op totaalniveau zijn de volumina de eerstkomende jaren hoog en ligt het in de lijn der verwachting dat die volumes niet worden gehaald. Een andere, nieuwe werkwijze moet ertoe leiden dat we meer grip gaan krijgen op de investeringsagenda, zowel financieel als inhoudelijk. Het is een eerste aanzet die nog verder moet worden uitgewerkt.

Deze nieuwe werkwijze kan als volgt worden samengevat. We spitsen de nieuwe werkwijze toe op de grootste groep investeringen: de specifieke investeringen. Voor bulkinvesteringen – waar de realisatiekracht hoog is – en investeringen met eigen dekking – kapitaallasten daarvan leggen geen beslag op eigen middelen – handhaven we de huidige manier van werken. Van de groep specifieke investeringen wordt nader onderzocht wat daarvan ondergebracht kan worden in bulkkredieten. Vervolgens gaan we voor specifieke investeringen drie fases onderscheiden. Investeringen waarmee we nog niet zijn begonnen, worden op een lijst ‘voorgenomen investeringen’ gezet. Prioritering en herijking van deze lijst vindt jaarlijks bij de begrotingsbehandeling plaats. Vervolgens kan voor een investering een raads- of collegebesluit worden genomen voor het in voorbereiding nemen van die investering. Na de voorbereidingsfase wordt het definitieve investeringskrediet ter besluitvorming voorgelegd en worden de kapitaallasten ten laste van het beschikbare budget gebracht.

Effect investeringen op de kapitaallasten
Er is een doorberekening gemaakt van de kapitaallasten van het huidige, bijgestelde investeringsplan en de voorgestelde nieuwe investeringen. Dat geeft het volgende beeld. 

Voor het jaar 2028 houden we rekening met onderuitputting, omdat we verwachten dat er in de geraamde investeringen voor de jaren 2026 en 2027 nog vertragingen op zullen treden (de kapitaallasten komen in het jaar volgend op een investering ten laste van de begroting). Vanaf 2029 houden we geen rekening met onderuitputting: we verwachten dat op de langere termijn de benodigde kapitaallasten zullen stijgen op grond van de investeringsambities.  Dat zal ertoe leiden dat er geen grote verschillen meer zullen zijn tussen het budget voor kapitaallasten en de benodigde kapitaallasten.

Het voordelige verschil in de begrotingsperiode 2026 tot en met 2029 voegen we toe aan de algemene middelen. Buiten deze periode ontstaat er tijdelijk een tekort in 2031 en 2032. Het ligt in de lijn der verwachtingen dat door verdere bijstellingen op de investeringsplannen, in combinatie met de nieuwe werkwijze, deze tekorten zich feitelijk niet voor zullen doen.

Bijstellingen bestaand Investeringsplan
In de paragraaf investeringen is onder ‘investeringsplan’ een volledig overzicht opgenomen van alle specifieke investeringen, bulkinvesteringen en investeringen met eigen dekking waartoe uw raad eerder heeft besloten. Per krediet is aangegeven wanneer uw raad het eerste besluit heeft genomen over de investering. Het is een aangepaste planning, waarbij we uitgaan van een tijdshorizon van 10 jaar in plaats van 4 jaar.

In onderstaand overzicht zijn de investeringen uit voornoemd investeringsplan gepresenteerd waarvan de planning is gewijzigd. De wijzigingen zijn vetgedrukt weergegeven.

Nieuwe investeringen
Voor 2026 en volgende jaren stellen we voor een totaalbedrag van 61,6 miljoen euro nieuwe investeringen voor. In de paragraaf investeringen treft u een nadere uitsplitsing van de investeringsbedragen over de periode 2025 tot en met 2035 aan en is per investering een nadere toelichting opgenomen.